Το εκπαιδευτικό παιγνίδι ρόλων

Το παιχνίδι ρόλων, ως επέκταση του παιδικού παιγνιδιού, λόγω της αλληλοεπιδραστικότητας που προσφέρει, μπορεί να εφαρμοστεί ως μια εναλλακτική λύση στη μαθησιακή διαδικασία. Αποτελεί μια ενδιαφέρουσα εκπαιδευτική καινοτομία για το ελληνικό σχολείο.
Πώς και πότε επέρχεται η μάθηση όταν παίζεται ένα παιγνίδι; Η διαδικασία της μάθησης λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης των ατόμων τα οποία αποτελούν τις ομάδες και ταυτόχρονα εκτελούν ένα προκαθορισμένο από το σενάριο του παιγνιδιού ρόλο...

Το κυριότερο χαρακτηριστικό ενός εκπαιδευτικού παιγνιδιού είναι το γεγονός ότι το εκπαιδευτικό περιεχόμενο διαχέεται, στα χαρακτηριστικά του παιγνιδιού.
Το καλοσχεδιασμένο εκπαιδευτικό παιγνίδι, παροτρύνει τους μαθητές σε αλληλοδιαδοχικούς κύκλους μάθησης ενταγμένους στο περιβάλλον του παιγνιδιού.
Με την επανάληψη των κύκλων του παιγνιδιού, προσμένουμε από το μαθητή να εξάγει επιθυμητές συμπεριφορές βασισμένες σε συναισθηματικές, λογικές και γνωστικές αντιδράσεις, ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασής του χαρακτήρα τον οποίο υποδύεται με τους υπόλοιπους χαρακτήρες του παιγνιδιού και στην ουσία με τα υπόλοιπα άτομα της ομάδας – τάξη – ή της ιδιαίτερης ομάδας στην οποία τον εντάσσει ο ρόλος του και βεβαιότατα από την ανατροφοδότηση του λογικού, γνωστικού και συναισθηματικού υλικού, την οποία λαμβάνει από αυτήν τη διαδικασία.

Η ανασκόπηση μεταξύ δυο διαδοχικών κύκλων του παιγνιδιού είναι μια σημαντικότατη στιγμή, για τον εκπαιδευτικό, για να μπορέσει να διακρίνει αν επετεύχθησαν τα αναμενόμενα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Επιπλέον, η ανασκόπηση εξασφαλίζει το συνδετικό κρίκο μεταξύ της εξομοίωσης και του πραγματικού κόσμου, απεικονίζει τις σχέσεις μεταξύ των γεγονότων του παιγνιδιού και αυτών του πραγματικού κόσμου και οπωσδήποτε συνδέει την εμπειρία του παιγνιδιού με την γνώση. Αυτή ακριβώς η φάση του παιγνιδιού είναι η στιγμή κατά την οποία ο μαθητής ενεργεί, συλλογίζεται, κατανοεί βαθύτερα και εφαρμόζει.

Η πρόθεση εκπαιδευτικής εφαρμογής ενός τέτοιου παιγνιδιού είναι η απόκτηση μάθησης με ένα διασκεδαστικό, παιγνιώδη τρόπο.
Σε τέτοιου είδους παιγνίδια μπορεί να φτιαχτεί μια πολύπλοκη περιρρέουσα ατμόσφαιρα, τέτοια που να εξομοιώνει ή να αντιγράφει πραγματικές κοινωνικές καταστάσεις (μικρόκοσμοι) όπου δεσπόζουν οι αναπαραστάσεις μη ντετερμινιστικών προβλημάτων.

Τέτοιου είδους παιγνίδια έχουν εγγενή κίνητρα για τους συμμετέχοντες μαθητές. Τα παιγνίδια με εγγενή κίνητρο ενσωματώνουν τη διαδικασία της μάθησης σε ένα ιδεατό – συμβολικό περιβάλλον, και ορισμένες φορές, ιδιαίτερα με τη χρήση υπολογιστών, σε ένα μη πραγματικό – φανταστικό κόσμο.
Οι χαρακτήρες του παιγνιδιού καλούνται να επιλύσουν ένα προκαθορισμένο πρόβλημα και να προχωρήσουν στη διαδικασία του παιγνιδιού, αφού δοθεί η λύση για το πρόβλημα αυτό. Όμως αυτό συμβαίνει σε ένα αλληλεπιδραστικό μικρόκοσμο όπου υπάρχουν συνεχείς λογικές, συναισθηματικές και γνωστικές ανατροφοδοτήσεις από την αλληλεπίδραση των χαρακτήρων του παιγνιδιού. Η μάθηση η οποία συντελείται, εν τω μεταξύ, περιπλέκει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα και οι σχέσεις κοινωνικής αναφοράς και αλληλοεπίδρασης συνεχώς μεταβάλλονται και ενδεχομένως γεννώνται δευτερογενή προβλήματα τα οποία, ομοίως, επιζητούν λύση πριν προχωρήσει περαιτέρω η διαδικασία του παιγνιδιού. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις τα προβλήματα, τόσο το αρχικό όσο και τα νεοεμφανιζόμενα, είναι μέρος του παιγνιδιού και οι παίχτες αυτό-παρακινούνται να δώσουν μια λύση, η οποία ελέγχεται για τη λογική και γνωστική της συνάφεια, συνεχώς, από τους άλλους παίχτες, ιδιαίτερα αν έχουν προβλεφτεί προκαθορισμένοι χαρακτήρες ελέγχου για το λόγο αυτό από το σενάριο του παιγνιδιού.

Αυτή η ίδια η διαδικασία μάθησης μπορεί να ειδωθεί ως το επιθυμητό αποτέλεσμα, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό τη σημαίνουσα σχέση της διαδικασίας στο εποικοδομητικό παράδειγμα. Σε αντίθεση, η κλασική εκπαίδευση αναζητά το ορθό αποτέλεσμα το οποίο και αμείβει βαθμολογικά ή πολλές φορές τιμωρεί το λάθος αποτέλεσμα, πάλι βαθμολογικά βέβαια, και όλα αυτά ανεξάρτητα από την όποια διαδικασία ακολουθήθηκε για την παραγωγή του.

Για να είναι ενδιαφέρον ένα παιγνίδι θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να επιτρέπει την κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των παιχτών του, να έχει σαφείς σκοπούς και κανόνες, να προκαλεί το ενδιαφέρον, να ενέχει τον κίνδυνο, να διαθέτει την αίσθηση του ελέγχου και βεβαίως να εξάπτει τη φαντασία, την περιέργεια και το ενδιαφέρον.

Πηγή: http://pappanna.wordpress.com